Coart, Godfried, Govaert, van Melveren, Mervellanus, martelaar

 Sint-Truiden Melveren 1512  Den Briel (Nl.) 09.07.1572 

Opgegroeid in Melveren. Minderbroeder ’s-Hertogenbosch. Priester. Koster en biechtvader, ‘de pater van de Arkelstraat’ in klooster Gorcum. Drukte en schilderde heiligenprentjes, die hij uitdeelde. Tijdens godsdienstonlusten samen met tien medebroeders en katholieke priesters gevangen genomen op aanstoken van Willem van der Marck, genoemd Lumay, en zijn luitenant Jean d’Omal. Gedwongen deelname aan ‘theologisch’ debat. Mishandeling en schijnproces. Naakt opgehangen aan dakbalken in turfschuur door Geuzen in Den Briel. Sprak vergeving uit voor beulen. Lichamen verminkt. Zalig verklaard 1675  en heilig verklaard door paus Pius IX in 1867  als eerste Limburgse heilige na kerkelijk proces. Achtdaagse viering onder pastoor Laenen 1867. Vierde eeuwfeestviering 1972. Feestdag 9 juli. Portretgravures naar postuum, maar gelijkend schilderij door Jan Tybout Dierckx 1873.

Beeld Cornelis Janssen ca.1868 en reliekhouder Lambert Warnots 1830 kerk Melveren. Beeld Cornelis Janssen en portretschilderij Godfried Schoofs ca. 1868 in Minderbroederskerk Sint-Truiden. Reliekschrijn martelaren Gorcum Sint-Niklaaskerk Brussel. Beeld Sint-Romboutskathedraal Mechelen. Sint-Godfriedlied 1972, tekst Bert Broes en muziek Juliaan Wilmots. Kapelletje met borstbeeld door Dirk Claessen, Keelstraat 1989. Vzw. Sint-Godfriedgemeenschap van Melveren. Straatnaam Sint-Godfriedstraat Melveren  met hardstenen pijlerkapelletje.

Lees: J. MEERBERGEN, De HH. Martelaren van Gorcum, Tongerlo: Eucharistisch bureau, 1928, p. 94-97; Laetus Paul BUSSELS, Godfried Coart, boerenzoon uit Melveren, minderbroeder, martelaar, Mechelen, 1972; Monument voor Belgiës eerste officiële heilige, in HBVL, 11.07.1989; Jules BONGAERTS, Sint-Godefridus van Melver 1512-1572, Sint-Truiden. eb., 1990; Heribert ROGGEN, Franciscaanse figuren. Godfried Coart, een martelaar van bij ons (1512-1572), in Broeder Franciscus, 7, 1995, p. 129-130; Ludo PIPELEERS en Leon SNOEKS, Limburgse martelaren. Geloofsgenoten ook voor deze tijd, s.l.: Wereld-Missiehulp, Stelimo en Missio-Limburg, missiemaand 2000, p. 11-14; Roy TEPE, Oog in oog met de martelaren van Gorcum. Catalogus bij de tentoonstelling in het Gorcums museum, Gorichem, 2012. 
Kamiel Stevaux
ONTDEKKING VAN DE DAG

Brandende bokkenrijders

Brandende Bokkerijders

Blauwe steen

Achter het piramidekerkje van Bautershoven  houdt een blauwe steen zich recht in de graskant. Gelukkig heeft iemand er een boompje naast geplant, anders rij je er zo voorbij.

Hendrik Prijs, onze Limburgse Elsschot, schreef het trieste verhaal van Suske de Poup  en het Voorvelleke . Dat deden later ook historieschrijver Achille Thijs, de dialectkring Het Neigemenneke en historicus Frank Decat.

Die twee bejaarde vagebonden werden volgens de ingekapte tekst op de steen hier levend verbrand begin oktober 1784. Ze hadden de Gebrande winning  in de fik gestoken, verderop richting stad.

Nu laait het vuur daar alleen nog op onder het fornuis om de restaurantbezoekers te verwennen met een zakenlunch. In de zijgevel boven een poortje lees je het jaartal 1785 en de initialen van pachter Van den Hove op de sluitsteen.

Onderschrift bij deze foto

Beruchte Bokkenrijders

De bokkenrijders liggen nog in ons gezamenlijk geheugen, al was het maar door een album van Suske en Wiske. Maar of de twee brandstichters bij zo'n bende hoorden? In elk geval biechtten ze op dat op de heide 't Dekket in Zepperen  een duivelse eed van zwijgplicht was afgelegd. Aanstokers waren vier Walen, maar die zijn nooit gesnapt. Criminelen in de jaren 1700 probeerden wel meer bij de rijke boeren geld af te persen. Ze dreigden met brandstichting in een anonieme brief, vastgebonden aan de ring van de poort. De lemen boerderijen onder strodak waren een weerloze prooi.

Petit en Martens voerden hun dreigement uit maar vielen al snel in handen van de schout, zowat de sheriff of politiecommissaris in die tijd. Ze werden gefolterd bij hun verhoor en terechtgesteld aan het Gebrand Lindeken, richting Zepperen. In de stoet ging het van de stad naar de bewuste plek. Suske (Martens) en het Voorvelleke  (Petit) werden iets voor de middag op twee passen van elkaar aan een balk geketend. Ze leefden volgens het executieverslag nog drie tot vier minuten in het vuur, maar waren na twee uren nog slechts een hoopje asse.

Het Voorvelleke

Dat was de bijnaam van een Franse deserteur, Petit die altijd een lederen smidsvel droeg. Hij huysde, hoetelde en boddelde   met de buurvrouw van Suske en met twee Walen. Zijn veertienjarige zoon kreeg wroeging en praatte zijn vader na één week al aan de brandstapel. Truienaar Suske of Fransciscus Martens was een strodekker en leemplakker uit de Hel , een volkswijk nabij de Diestsepoort. Hij was ooit getrouwd geweest met een ware 'poup' van een vrouw, die stierf op bedevaart naar Compostela. Sus hertrouwde later met de dievegge Anastasia Kaky . Die zorgde voor de vuurlonten. Anastasia was een taai wijf en doorstond eerst de tortuur van tenenrek, duimschroeven en 'Spaanse' spanlaarzen. De strappade of de katrol waarmee de beul haar armen achterwaarts optrok deed Kaky uiteindelijk bekennen. Ze werd als medeplichtige gewurgd en geroosterd op de Grote Markt. Haar verminkte lijk hing later als afschrikking in een gaffel op de gerechtsplek van de abt, nu op de kruising van Tramstraat en Halmaalweg .

Het Zwakke Verzet

Hendrik Prijs gaf zijn roman Het Zwakke Verzet uit in 1942. Hij las daarvoor de originele processtukken door. Een proefje van de woorden die hij Suske in de mond legt: De groote winning stond, lijk de oogst in het veld, van de geweldige hitte der laatste dagen poederdroog en als te wachten op ons vonkje vuur. Met vieren hebben we het hem gelapt. De twee Walen, het Voorvelleke en ik. Petit bracht zijn melkmuil van een zoon mee. Ik keef hem verdacht aan, de kerel had een te eerlijk gezicht om betrouwbaar te zijn en bood te veel tegenstand. 'Hij kan een handje bijsteken', sprak het Voorvelleke, 'hij moet meer man worden'. 'Zijn wij geen mans genoeg, Voorvelleke?' 'Muil, dicht en aan 't werk!'


Mijnheer Keyenberg

De rijke Lambert Keyenberg-Baltus had bij Bautershoven-Bernissem  tussen de twee oorlogen een eigen vliegveld en liet naar verluidt de boodschap op hout uit 1784 vastleggen in de huidige steen aan de wegkant. 

Lees meer