Spoorwegbedding lijn 23 Drieslinter-Tongeren

Deze spoorlijn maakte deel uit van de spoorweg tussen Drieslinter en Tongeren. Vanaf 1870 werd er, met het oog op economische winst, sterk gelobbyd voor de aanleg van een goederenspoorlijn Tienen – Sint-Truiden -Tongeren – Visé. Deze spoorweg was bedoeld voor transport van suikerbieten naar de fabrieken van Tienen, Hoepertingen en Sint-Truiden, transport van vee van en naar de markten van Tienen en Tongeren, voor de opkomende export van de 304755 in Haspengouw en strovlechtwerk uit de Jekervallei en transport van kalksteen uit de mergelontginningen nabij Visé. Er werden verschillende concessies ingediend voor deze verbinding door private investeerders, maar enkel het traject Drieslinter-Tongeren werd vergund. De staat vreesde immers te veel concurrentie met de eigen, al bestaande, spoorlijn Tienen-Landen-Luik.

De opdracht tot aanleg van de spoorweg en stationsgebouwen werd in 1875 vergund aan de Banque de Belgique en moest binnen de 3 jaar opgeleverd worden. Dit lukte voor het gedeelte Neerlinter-Sint-Truiden, dat op 27 mei 1878 ingereden werd. Het verdere traject richting Tongeren liep echter vertraging op en werd pas geopend op 10 september 1879 voor reizigers en 5 dagen later voor goederen. De strenge winter van 1878-1879 en het heuvelende landschap bemoeilijkten de terreinwerkzaamheden: de spoorweg moest afwisselend ingesneden en op een dijk aangelegd worden. Vanaf 1870 was een nationalisatiegolf van het Belgische spoorwegennetwerk op gang gekomen zodat de exploitatie van deze lijn direct in handen kwam van de staatsspoorwegen.

De aanleg van stationsgebouwen in Zoutleeuw, Ordingen, Borgloon en Piringen maakte deel uit van de opdracht en alle gebouwen zijn van hetzelfde ‘Banque de Belgique’- type dat ook nog terug te vinden is op andere spoorlijnen die aangelegd werden door deze maatschappij. Enkel het 304755 van Piringen, gelegen aan het spoor buiten de dorpskern, bleef gaaf bewaard. Het station van Borgloon werd afgebroken in 1980.

De nieuwe spoorlijn zorgde voor de industriële ontwikkeling van het tot dan toe weinig ontsloten Haspengouw. Onder andere stroopfabrikanten en fruitgroothandelaars vestigden zich langs het spoor en nabij de stationssites of halteplaatsen. Vooral de voormalige stationssite van Borgloon groeide uit tot een industriegebied avant-la-lettre met de vestiging van 4 fruitgroothandelaars en 3 stroopfabrieken. Twee daarvan, 304755 en 304755, bleven tot op vandaag bewaard. Bij de halteplaats van Kerniel was een 304755 aanwezig vlak langs het spoor en ook bij dat van Jesseren was een stroopfabriek. Deze laatste werd afgebroken in 1999.

Het toenemende vervoer zorgde voor een uitbreiding van de stopplaatsen en halteplaatsen langs het traject tussen 1893 en 1912. De halteplaatsen werden door de staatsspoorwegen uitgerust met een klein haltestationnetje, zonder voorzieningen voor goederenverkeer. Wilderen, Melveren, Hoepertingen en Kerniel werden opgewaardeerd tot halteplaats. De voormalige stationnetjes van Wilderen en Hoepertingen zijn er nog steeds en worden nu respectievelijk als gasthuis en woning gebruikt. De halteplaatsen Jesseren, Kerniel en Hoepertingen groeiden onder andere onder invloed van de aanwezige stroopfabrieken, uit tot een volwaardig station. Het, gaaf bewaarde 304755 werd door de staatsspoorwegen al aangelegd in 1897. Kerniel en Hoepertingen, die pas later halteplaatsen geworden waren, kregen respectievelijk in 1906 en 1908 een volwaardig station.

In 1957 werd het reizigersverkeer opgeheven en ook het goederenverkeer nam geleidelijk af. De hoogdagen van de stroopindustrie waren voorbij. Dit kwam voornamelijk door een afnemende marktvraag vanaf 1960, maar werd verder versterkt door de stijgende prijzen voor bieten en door de afnemende beschikbaarheid van hoogstamfruit, beide basisgrondstoffen voor de stroopindustrie. Ook de fruitexport kampte op dat ogenblik met problemen en het fruitvervoer werd meer en meer via wegtransport verzorgd. Dit leidde ertoe dat ook het goederentransport in verschillende fases werd stopgezet. De lijn Sint-Truiden – Drieslinter werd het eerst gesloten in 1958. In 1964 sloot het gedeelte tussen Hoepertingen en Borgloon, in 1968 gevolgd door opheffing van het goederenverkeer tussen Hoepertingen en Ordeningen en tussen Borgloon en Tongeren. In 1970 sloot het traject Melveren-Ordeningen. Het gedeelte tussen Melveren en Sint-Truiden hield het langst stand en werd pas opgeheven in 1980. Toch reed er nog goederenverkeer tussen Sint-Truiden en Bernissem tot 1988. Deze stopplaats werd bediend door het station van Ordeningen. Vanaf 1968 tot 1989 werden ook de sporen stelselmatig opgebroken.

Vanaf 1992 werd op de voormalige spoorwegzate, circa 33 km lang, over grote delen een fietspad aangelegd. Er ligt een fietspad tussen Drieslinter en Sint-Truiden, Sint-Truiden en Borgloon, de Loonse stroopfabriek en Gors-Opleeuw en tussen Jesseren en Piringen. Alleen het spoor in Sint-Truiden zelf is nog in gebruik als spoorweg voor de lijn Landen-Hasselt.

Delen zijn nog volledig verwilderd en als een soort bosstrook zichtbaar in het landschap. Een klein gedeelte in Borgloon (Meersbeemden, Kuttekoven) en Tongeren (nabij Maastrichtersteenweg), wordt beheerd door natuurpunt. Hier komen soorten voor die nergens anders in Haspengouw te vinden zijn zoals knolsteenbreek, bosanemoon, slanke sleutelbloem, wilde marjolein, muskuskruid en brede wespenorchis. Ook hazelwormen, wijngaardslakken en dassen voelen zich hier thuis. Het grootste deel van de voormalige spoorweg is biologisch zeer waardevol.

In oktober 2017 sloot de Provincie Limburg een akkoord met de NMBS over de aankoop van de stukken voormalige spoorweg tussen Tongeren en Borgloon met als doel het hele fruitspoor toegankelijk te maken en om te vormen tot een toeristische attractie.


Bron     : -
Auteurs :  De Haan, Aukje, Kinnaer, Anse
Datum  : 2017

Bron: Bevat overheidsinformatie, verkregen onder de modellicentie voor gratis hergebruik Vlaanderen v1.0. URI:
Agentschap Onroerend Erfgoed 2019: Spoorwegbedding lijn 23 Drieslinter-Tongeren [online] https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/304755 Geraadpleegd op 12-11-2019

 

ONTDEKKING VAN DE DAG

Een korte geschiedenis van Sint-Truiden

Een korte geschiedenis van Sint-Truiden

Trudo

Er zijn weinig steden waarvan het ontstaan en de vroege ontwikkeling zo goed kan gevolgd worden als Sint-Truiden. De naam zelf verraadt de oorsprong. Sint-Truiden dat is Trudo , de Frankische edelman die rond 650 een kerk en klooster bouwde op een kleine verhevenheid naar het noorden toe, waar de Cicindria  aan de linkerzijde door een breed dal vloeide. De kleine gemeenschap werd een welvarende abdij die tot het einde van de achttiende eeuw wel en wee van de stad zou meemaken.

Rond de abdij is al snel een nederzetting gegroeid, maar een echte stroomversnelling kwam er in de elfde eeuw. De bedevaarten naar het graf van Sint-Trudo brachten niet alleen rijkdom voor de abdij maar ook welvaart voor de velen die buiten de landbouw werk zochten.

In die periode bouwde abt Adelardus  zijn grote abdijkerk. De toren en de overblijfselen van de crypte geven nog een beeld van de honderd meter lange kerk. De abdijgebouwen blijven getuigen van de kracht en de uitstraling van Trudo's stichting. Adelardus (ver)bouwde de Onze-Lieve-Vrouwekerk en bouwde ook de Sint-Gangulfuskerk . Onder dezelfde abt - de abt was medeheer naast de bisschop van Metz  - werd Sint-Truiden omgord met een aarden wal, een houten palissade en versterkte toegangspoorten. Terecht omschrijven officiële documenten uit die tijd Sint-Truiden als oppidum, versterkte stad. De nederzetting bij de abdij was een stad geworden.

Omwalling

In 1129 werd de eerste omwalling vervangen door een stenen vestingsmuur, die werd uitgebouwd tot een indrukwekkende gordel van poorten en torens. Na de ontmanteling in 1675 en de afbraak van de overblijvende muren bleef het tracé bewaard in het stadspark en de vesten. Van de Brustempoort bleef een nog omvangrijk ondergronds gedeelte bewaard.

De groei en bloei van de middeleeuwse stad werd sterk in de hand gewerkt door de lakennijverheid en de verre handel. Sint-Truidense handelaars trokken naar Engeland, naar de jaarmarkten van Champagne, naar talrijke steden in het Duitse rijk. De Grote Markt  blijft de belangrijkste getuige van de plaatselijke handel : vanuit het kerkplein van de abdij werd een steeds grotere ruimte voorbehouden voor de talrijke marktactiviteiten. Middenin, op de scheidingslijn van het district van de abt en dat van de prins-bisschop (sinds 1227 was dat de prins-bisschop van Luik), werd een hal gebouwd. Later, in de achttiende eeuw, werd over de hal en rond de hallentoren het stadhuis gebouwd. Met de abdijtoren en met de Onze-Lieve-Vrouwekerk  werd dat het uithangbord van de stad.

Dertien stielen

De economische en sociale activiteiten in de stad werden georganiseerd in dertien ambachten. Binnen het land van Luik bevochten zij mee de deelname van de steden in het staatsbestuur en in eigen stad verwierven ze de democratische controle over het stedelijk bestuur. Als symbool daarvan werd bij de hal een perron opgericht bekroond met een vergulde adelaar.

Na de vijftiende eeuw trad er een stilstand op die voortduurde tot in de 19de eeuw. Wel werd er vooral in de achttiende eeuw werk gemaakt van de verfraaiing van kloostergebouwen en burgerhuizen.

Fruitteelt

Na 1830 werden de leegstaande kloostergebouwen de nieuwe huisvesting van congregaties, die van Sint-Truiden een uitgesproken onderwijs- en verzorgingscentrum maakten. Blijvend was de marktfunctie in een uitermate vruchtbare landbouwstreek. De fruitteelt vanaf het einde van de negentiende eeuw zou daaraan heel eigen kenmerken geven.

Het is opvallend dat de eerste nieuwe straten en wijken er pas kwamen bij het begin van de 20ste eeuw. Maar vanaf dan veranderde er steeds meer en in steeds snellere mate. Zelfs de uit de middeleeuwen stammende gemeentegrenzen werden doorbroken. Daardoor kwamen gemeenten met een eigen eeuwenoude geschiedenis bij mekaar terecht. In Zepperen  ging de jonge Trudo zijn bisschop opzoeken. In Brustem  bouwden de graven van Loon  een burcht tegen Sint-Truiden. Duras  herinnert aan de plaatselijke graven die zich vaak mengden in de conflicten rond abdij en stad.

Een middeleeuwse stad en veertien historische gemeenten vormen nu een prachtige staalkaart van oude tradities én moderne activiteiten in het vruchtbare land van Haspengouw.

Bron: wikivoyage