Gesloten hoeve uit begin 19de eeuw, wat achteruit gelegen ten opzichte van de straat en voorafgegaan door een voortuintje. Bakstenen gebouwen onder zadeldaken (Vlaamse pannen), gelegen rondom het rechthoekig erf.
Ten zuiden, poortgebouw; verankerde kalkstenen rondboogpoort; duifhuis in de achtergevel; zijgevels afgewerkt met aandak en vlechtingen.
Ten westen, boerenhuis (enkelhuistype, nok loodrecht op straat) van oorspronkelijk een, thans anderhalve bouwlaag en vijf traveeën op een verhoogde begane grond voorzien van kalkstenen keldervensters. Rechthoekige muuropeningen in een vlakke kalkstenen omlijsting; de deur wordt voorafgegaan door een steektrap. Sterk aangepaste achtergevelordonnantie. Zijgevels voorzien van aandaken en vlechtingen. Hiernaast een bergplaats en wagenhuis van recentere datum.
Ten zuiden en ten oosten, stallen, voorzien van rechthoekige kalkstenen muuropeningen. De oostelijk gelegen stal is gevat tussen van aandaken en vlechtingen voorziene zijgevels. Ten noorden, dwarsschuur van drie traveeën, voorzien van verankerde, kalkstenen korfboogpoorten, en gedateerd op de sluitsteen der erfzijdepoort: GB 1810. Zijgevels met aandak, vlechtingen en topstuk.
Bron: Bevat overheidsinformatie, verkregen onder de modellicentie voor gratis hergebruik Vlaanderen v1.0. URI:
Agentschap Onroerend Erfgoed 2019: Gesloten hoeve [online] https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/23132 Geraadpleegd op 12-11-2019
Na een ongeval of moord plaatsen familie of kennissen vaak ter plekke een gedenkteken. Zogenaamde moordkruisen zijn al eeuwen bekend. Een bijzonder, zeldzaam kruis is een 'zoenkruis', opgericht door de partij van de moordenaar als verzoening met de familie van het slachtoffer. In Groot-Gelmen leunt er zo eentje nog tegen de kerkhofmuur:
Dit + staet ter memorie
van Jan Morbiers soon van
Leonard(us) Morbier(s) en Margareta
Bartole(yns) die van leve ter
doot bracht is deur Gysen
Vasoens, a(nno) 1643 ten 30 july
bidt voor
die ziele
In de zomer van 1643 werd Jan, de zoon van oud-schepen Leonard Morbiers, gedood door zijn dorpsgenoot Gijs Vasoens in Groot-Gelmen. De omstandigheden kennen we niet. Wel bleef een verslag bewaard van de bemiddelingsvergadering in herberg Het Klaverblad in Sint-Truiden. De twee broers van de moordenaar vroegen deze verzoening voor twee 'goede mannen', zijnde juristen-schepen van de stad. Notaris Van Nuyst stelde het contract op. Onder meer de vader van het slachtoffer, diens schoonzoon als secretaris van de rechtbank Gelinden en Christina Steukers, de moeder van de moordenaar, waren aanwezig. Die laatste nam de vergiffenis aan die vader Morbiers schonk aan moordenaar Gijs.
De moordenaar, zelf dus niet aanwezig, moest onmiddellijk 150 gulden laten betalen voor kosten van begrafenis en andere, en een jaarlijkse rente van 6 gulden voor een jaarmis, op een stuk akker. Gijs moest binnen het jaar een stenen kruis oprichten op het plaatselijke kerkhof van 3,5 voet boven de aarde en met daarin de naam van Jan en zijn sterfdatum gekapt. Aan de armen van Groot-Gelmen zou hij 8 vaten koren geven en gebakken brood. Het brood was uit te delen in de week van de Sint-Maartenkermis, patroon van de parochie. De moeder van de moordenaar kreeg van de vader van het slachtoffer 3 vaten koren. Waarschijnlijk was ze onbemiddeld?
Alle notaris- en verteerkosten in het Klaverblad zijn voor rekening van Gijs of Gijsbrecht voluit, die een contactverbod van drie jaar krijgt met de kinderen en bloedverwanten van de vermoorde Jan.
We schenken hier en nu nog altijd aandacht aan de vermoorde Jan. Wat bewijst dat deze eeuwenoude vorm van verzoening werkt.