het schip van Festraets

Het schip van Kamiel Festraets

Onderschrift bij deze foto

Het schip in Festraetstudio is 7m lang met in de romp 24 ramen. De bovenste ramen omlijsten 12 wereldhavens. Golfjes bewegen (hoog en laag water). In het raam vlak eronder zit een wijzerplaat met het uur van hoog en laag tij. Dit wordt veroorzaakt door de aantrekkings­kracht van zon en maan. Bij nieuwe en volle maan (springtij) werken zon en maan beide in dezelfde richting. In de kwartierstanden van de maan werkt de zon tegen en ontstaat doodtij.

Het panorama schuift weg. Het schip reist naar een andere wereldhaven door volle zee : golven gaan op en neer. In volle oceaan, ’s nachts, breekt een onweer los. Een bliksemschicht doorklieft de lucht, er is dondergerom­mel.


Er zijn enkel daagse getijden.

vak nr. 1 : Saigon, waar het verschijnsel zich eenmaal daags voord­oet. De andere havens hebben dubbel of half-daagse getijden. Er zijn ook gemengde getijden, wanneer het getij nu eens enkel, dan weer dubbel­daags is, hoewel in de Middellandse zee de getijden gewoonlijk niet waarneem­baar zijn. Er zijn plaatsen, zoals Marseille of Napels, waar praktisch geen getij is.

vak nr. 2 : Oostende. Is het in Oostende hoog water om 0 uur, dan is het in Londen hoog water om 1.52 uur, in Antwerpen om 3.20 uur, in Shanghai om 17.20 uur. De cijfers zijn aangebracht op al de wijzerplaten. Is het in Oostende laag water om 6.50 uur, dan is het in Londen laag water om 7.6 uur, in Antwerpen om 7 uur, in Shang­hai om 7.40 uur. De wijzers op de uurplaten draaien in de richting van de wijzers van de klok. Is de wijzer in de rode sector, dan loopt het water op; is de wijzer in de witte sector loopt het water af. Meestal heeft het water meer tijd nodig om af te lopen, dan om op te komen. 

Vak nr.3: London. In het bovenraam ziet u golfjes op hetzelfde uur als in werkelijkheid.

ONTDEKKING VAN DE DAG

De Tongersesteenweg (1817), ruggengraat van Limburgs-Haspengouw


De Tongersesteenweg (1817), ruggengraat van Limburgs-Haspengouw


Het efficiënte romeinse weggennet, zoals de ‘kassei’ Tongeren-Tienen, verviel in de vroege middeleeuwen. Waar geen bevaarbare waterlopen waren, was men opnieuw aangewezen op lokale onverharde verbindingen met diverse alternatieven naargelang de seizoensmodder. Terwijl het Luikerland in de 18de eeuw steenwegen aanlegde voor economische ontsluiting zoals de weg Luik-Sint-Truiden(-Brussel) in 1715-1740, was de Franse bezetter rond 1800 vooral militair gemotiveerd voor snelle, rechtlijnige verbindingen. De ‘Route Napoleon’ of het deel Maastricht-Tongeren van de verbinding Keulen-Duinkerken werd in 1804-1813 afgewerkt.

Vandermaelenkaart ca. 1850 met de steenweg als rechtlijnige verbinding. Bareel en kilometerpalen of ‘bornes’


Het was wachten op de Hollanders en hun Waterstaat-ingenieur De Sermoise om op 9 december 1817 de eerste steen te laten leggen aan de Sint-Truiderpoort in Tongeren door de provinciegouverneur. Het tracé dwars door de velden en weiden trok al snel handel en bewoning van de opzij liggende dorpskernen aan, getuige de jaartallen op vele gevels en de verbindingen zoals de dreef te Ordingen. De oude ‘Truierbaan’ in Rijkel verviel tot veldweg. Een tolbarreel aan het kruispunt met de Houtstraat Brustem deed dienst tot in 1867 deze gebruikersbijdrage werd opgeheven.

De weg naar Tongeren startte aan de oude Brustempoort. De beginkilometers waren gekend voor het omtuinde Casino (1862), het huis Moreau (1872), de arbeidershuisjes en het koetsenatelier Vanslype op de Pinberg en later voor de Veiling Haspengouw (1939-2017) en toegangen tot de Industriezone Schurhoven.

Na deze steenweg voltooide men vanuit de stad Sint-Truiden de kasseiwegen naar Hasselt (1838), Diest (1844) en Namen (1855).


In augustus 1914 kon de Duitse ruiterij haar opmars van Tongeren naar Sint-Truiden (en Orsmaal) ongestoord uitvoeren. Ze staken huizen in brand op de Pinberg, maar ter compensatie kwamen er nog voor het oorlogseinde enkele ‘Pruisenhuisjes’ of modelwoningen langs de Tongersesteenweg.

Drie rotondes in Ordingen, Borgloon en Tongeren moeten de verkeersstroom, vaak ‘gehinderd’ door traag landbouwverkeer, op deze N79 veiliger later verlopen. De lengte van deze gewestweg Sin-Truiden bedraagt tot aan de landgrens in Vroenhoven 34,6 kilometers. In Tongeren sluit ze aan op de autosnelweg Antwerpen-Luik E313.

De spoorlijn Tienen-Tongeren iets ten noorden van de steenweg was tussen 1876 en 1957 actief voor personenvervoer en biedt nu op haar tracé een recreatieve en toeristische fietsweg. 



Lees: Frank MULLENERS, ‘De eerstesteenlegging van de steenweg Tongeren-Sint-Truiden (1817)’, in ‘Historische bijdragen ter nagedachtenis van G. Heynen’, Sint-Truiden: Geschiedkundige kring van Sint-Truiden, 1984, p. 227-230; ‘Sint-Truiden ingekaderd 1830-1914’, tentoonstellingscatalogus, Sint-Truiden: vzw. Sint-Truiden 1300, 1998, p. 110-123.