Je kan ook vragen naar de geboorte, sterfdatum of familie van een persoon...
Capucienessenstraat
Capucienessenstraat
Deze straatnaam verwijst naar het vroegere klooster van de Capucienessen, dat zich bevond waar vandaag het Cultureel Centrum en de bibliotheek gehuisvest zijn. Zoals de andere ancien-regime kloosters werd het door het Franse bestuur verkocht.
De Cercle Catholique had er vanaf 1850 zijn thuisbasis met de feestzaal Patria. Na een grondige renovatie onder leiding van architect Louis Sterken en Pol StasIn de jaren 1938 – 1939 zou de zaal feestelijk openen op 10 mei 1940. De Duitse bezetter nam het complex in beslag tot de bevrijding. Nadien vonden geallieerde troepen er onderdak. Ongelukkig brak een brand uit. In 1949 kocht de stad het pand om er een ontmoetings- en cultureel centrum te bouwen, dat er in 1973 ook kwam.
Klooster Capucienessen
ONTDEKKING VAN DE DAG
Het (ver)zoenkruis in Groot-Gelmen
Na een ongeval of moord plaatsen familie of kennissen vaak ter plekke een gedenkteken. Zogenaamde moordkruisen zijn al eeuwen bekend. Een bijzonder, zeldzaam kruis is een 'zoenkruis', opgericht door de partij van de moordenaar als verzoening met de familie van het slachtoffer. In Groot-Gelmen leunt er zo eentje nog tegen de kerkhofmuur:
Dit + staet ter memorie van Jan Morbiers soon van Leonard(us) Morbier(s) en Margareta Bartole(yns) die van leve ter doot bracht is deur Gysen Vasoens, a(nno) 1643 ten 30 july bidt voor die ziele
In de zomer van 1643 werd Jan, de zoon van oud-schepen Leonard Morbiers, gedood door zijn dorpsgenoot Gijs Vasoens in Groot-Gelmen. De omstandigheden kennen we niet. Wel bleef een verslag bewaard van de bemiddelingsvergadering in herberg Het Klaverblad in Sint-Truiden. De twee broers van de moordenaar vroegen deze verzoening voor twee 'goede mannen', zijnde juristen-schepen van de stad. Notaris Van Nuyst stelde het contract op. Onder meer de vader van het slachtoffer, diens schoonzoon als secretaris van de rechtbank Gelinden en Christina Steukers, de moeder van de moordenaar, waren aanwezig. Die laatste nam de vergiffenis aan die vader Morbiers schonk aan moordenaar Gijs.
Het kruis in maaskalksteen, met de ondergrondse voet
De moordenaar, zelf dus niet aanwezig, moest onmiddellijk 150 gulden laten betalen voor kosten van begrafenis en andere, en een jaarlijkse rente van 6 gulden voor een jaarmis, op een stuk akker. Gijs moest binnen het jaar een stenen kruis oprichten op het plaatselijke kerkhof van 3,5 voet boven de aarde en met daarin de naam van Jan en zijn sterfdatum gekapt. Aan de armen van Groot-Gelmen zou hij 8 vaten koren geven en gebakken brood. Het brood was uit te delen in de week van de Sint-Maartenkermis, patroon van de parochie. De moeder van de moordenaar kreeg van de vader van het slachtoffer 3 vaten koren. Waarschijnlijk was ze onbemiddeld? Alle notaris- en verteerkosten in het Klaverblad zijn voor rekening van Gijs of Gijsbrecht voluit, die een contactverbod van drie jaar krijgt met de kinderen en bloedverwanten van de vermoorde Jan.
We schenken hier en nu nog altijd aandacht aan de vermoorde Jan. Wat bewijst dat deze eeuwenoude vorm van verzoening werkt.
Jacques BROUWERS, Een zoenkruis te Groot-Gelmen, in Limburg, jg. 52, 1973, p. 61-68; Willem DRIESEN en Roger HAUBRECHTS, Groot-Gelmen via Helshoven. Wandeling, in Sint-Truiden, NATUURlijk een monument. Open Monumentendag Vlaanderen, Sint-Truiden: stadsbestuur, 2004, p. 104-109 en 111; Lambert BAREE te Groot-Gelmen, website home.scarlet.be/hetoudelandvanluik/, pagina Groot-Gelmen, 2019 raadpleging.
