De plaatsnaam wordt voor het eerst vernoemd in 1600: huys ende hoff … genaempt nachtegael, en verwijst naar de bekende vogel. Nachtegaal betekent letterlijk nachtzanger: een samenstelling van nacht en een afleiding van het Germaanse werkwoord galan, dat zingen betekend.
De Zondag-middag is héél ingetogen.
De luchten, klaar van winterkilte, beven
met teeder rood van lage zon doorweven;
de luchten, waar geen vogel komt gevlogen...
De middagrust mag gééne stoornis doogen.
Al wil somwijlen vluchtig óverzweven
een verre galm van joelend kinderleven :
dra weegt de klare rust weer onbewogen.
Is het in sneeuw – die dezen nacht zoo zacht
de stille stede zwachtelde in heur vacht –
dat doezel-vaag verdooven nu geluiden?
O vrome middagvrede van Sint-Truiden,
dat om te ontwaken uit zijn sluimer, wacht
tot plotse kloosterklokken vespers luiden !