Erfgoeddag 2017
Archiefzorg in actie
Het stadsarchief van Sint-Truiden wil zorgdragen
voor haar documenten.
Hoe?
In september 2015 werd gestart met een traject waarbij een team van
vrijwilligers alle schade in kaart heeft gebracht. Tot op heden werd 70
lopende meter oud archief beoordeeld, beschreven en opnieuw verpakt.
De aanpak in beeld
- - Beschrijving van de archiefstukken in de Pallas-databank
- - Registratie van de schade aan de archiefstukken
- - Zuurvrij verpakken van de archiefstukken
Beschrijving van de archiefstukken
Alle informatie van de oude verpakking werd overgenomen en opgeslagen
in de Pallas-databank:
www.pallas.be/sast/wp.htm
De vrijwilligers aan het werk bij het beschrijven van de stukken.
De gegevens worden opgeslagen in een computerbestand.
Schaderegistratie
Met behulp van een digitaal invulformulier werd voor elk archiefstuk de
vastgestelde schade in kaart gebracht.
Elk stuk werd afzonderlijk beoordeeld en de gegevens werden ingevuld in een digitaal formulier.
Ook de conditie van het volledige archief werd bepaald door gebruik te maken van een globale
schade-inventarisatie en een statistische steekproef.
Hiermee werd een algemene indicatie van de conditie van het volledige archief (zowel recent als
oud archief) bekomen.
Vormkenmerken en schade: kijken, kijken en nog eens kijken!
De juiste benamingen van de onderdelen van een boek:
Boekband
Bron: Peckstadt, A. (2013) VerzekerDe Bewaring. Aflevering Boeken en boekbanden.
Geraadpleegd op 07/04/2017 via /www.faronet.be/verzekerde-bewaring
Tijdens het traject hebben de vrijwilligers alle archiefstukken beoordeeld
op schade. We kunnen schade aan archiefstukken onderverdelen op basis
van 5 belangrijke invloeden:
- schade veroorzaakt door de mens: slecht hanteren zoals ezelsoren, scheuren, randschade, vlekken
- schade veroorzaakt door de invloed van het klimaat waarin de stukken bewaard worden: licht, luchtvochtigheidsgraad, temperatuur
- schade veroorzaakt door biologische invloeden: insecten, schimmels, knaagdieren
- schade veroorzaakt door chemische invloeden: roesten van speldjes, paperclips, nietjes, boekenbeslag
- schade veroorzaakt bij calamiteiten zoals brand en wateroverlast
Schade veroorzaakt door de mens
Schade veroorzaakt door slechte manipulatie van het object of schade veroorzaakt door de ongunstige samenstelling van producten die op het object werden aangebracht.
Wanneer een vettingsmiddel wordt aangebracht op de lederen band dan kunnen de vezels
van het leder niet meer ‘ademen’. Het lederoppervlak barst hierdoor als het ware open.
Wanneer een boek met metaalbeslag onbeschermd naast een ander boek geplaatst wordt, dan kunnen krassen
ontstaan.
Schade veroorzaakt door invloed van het klimaat waarin het object
bewaard wordt en door slechte manipulatie.
Schade veroorzaakt door biologische invloeden
Oppervlakte grazende insecten (zoals het zilvervisje) hebben de lijm van tussen de papiervezels gegeten.
Een houtworm maakte boorgangen en gaatjes in het papier.
Toevallig passerende insecten op het verkeerde moment op de verkeerde plaats.
Schade veroorzaakt door chemische invloeden
Onder invloed van een vochtig bewaarklimaat gaan de ingrediënten van de bruine ijzergallusinkt oxideren en verzuren. Wanneer deze schade lang doorgaat dan kunnende letters - die werden gevormd met deze inkt - doorheen het papier vallen.
dit veroorzaakt door een chemische reactie tussen de kalk (waarmee het perkament
vervaardigd werd) en verontreiniging in de lucht.
Papier (en vooral papier daterend na 1845) vergeelt en wordt soms pulverig onder invloed van een ongunstig bewaarklimaat.
Schade veroorzaakt door brand en wateroverlast
Brandschade: door contact met hitte gelatiniseert leder en perkament.
Brandschade: door contact met hitte gelatiniseert leder en perkament.
Ompakken in zuurvrij en genormeerd materiaal
De originele archiefstukken werden opnieuw verpakt in materiaal dat voldoet aan hoge kwaliteitseisen voor permanente bewaring.
Vrijwilligers aan het werk: ompakken in zuurvrije wikkels en dozen.
Door de eindjes aan elkaar te knopen hebben we inmiddels weer tientallen lopende meter archief
beschreven en omgepakt.
