Van Amsterdam naar Sint‑Truiden: de opkomst van een industrieel(e) carrière
Egon Elchanan Suntup, geboren op 15 oktober 1902 in Amsterdam, van joodse afkomst, verhuisde in 1932 naar Sint‑Truiden, nadat hij de overstap maakte van zijn scheikundige functie bij Supra in Nederland. Daar kocht hij een gloeilampenfabriek, eerste bekend als Stella, later Gloeilampenfabriek Elektron, en uiteindelijk Atlas-Bayram NV na 1941 (gis.limburg.be). Met zijn accountant Alfons Duchateau stond hij aan het hoofd van de fabriek, werkte samen met partners zoals Bustin, en zorgde voor aanzienlijke werkgelegenheid in de regio (gis.limburg.be).
In een brief vanuit Nederland vraagt Egon aan Duchateau om regelmatig de Atlas-fabriek te bezoeken “om te zien of alles goed verloopt”. Deze serene samenwerking verliep probleemloos, tot de fascistische maatregelen voor joden in november 1940 de fabriek – omschreven als ‘Judisches Unternehmen’ – doelwit maakten.
Economische repressie en verzet
In 1941 werd de bedrijfsvoering van Suntup beperkt door anti-joodse maatregelen. De nv Atlas-Bayram ontstond als antwoord op de situatie, maar Egon bleef nog even actief aan het roer staan. Op 12 april 1941 bevestigt een officiële brief van burgemeester Thenaers en secretaris zijn rol als “ingenieur en bedrijfsleider in de gloeilampenfabriek” .
Arrestatie en deportatie
Op 7 oktober 1942 werd de Feldgendarmerie gewelddadig binnen in Suntups fabriek. Volgens getuigen, waaronder zusters Rachelle en Maria Stippelmans, werd er zelfs een deur ingetrapt en zou Egon mogelijk geprobeerd hebben zich te verstoppen (gis.limburg.be).
Hij werd overgebracht naar Fort Breendonk en op 10 oktober 1942 gedeporteerd met transport XIII/314 via Kazerne Dossin Mechelen naar Auschwitz, aankomst 12 oktober 1942. Van daar rekent men zijn overlijden in het vernietigingskamp. Hij werd 39 jaar oud (joodsmonument.nl).
Een laatste boodschap?
Nalatenschappen vertellen dat Egon tijdens zijn transport ter hoogte van Sint‑Truiden een kaartje uit de trein gooide, met een serene toon beschreven in het “Gulden Boek der slachtoffers van de oorlog 1940–1945”. Onderwijzer Frans Smets vermeldde het verhaal zonder bron — een raadselachtig laatste gebaar (gis.limburg.be).
Herdenking & controverse
Op 25 februari 2012 werd in de Vissegatstraat 35, de vroegere woon‑werkplek van Suntup, een struikelsteen geplaatst als blijvende herinnering (herinneringmemoire.be).
Ferdinand Duchateau, zoon van Duchateau senior, ontdekte in 2012 dat zijn vader naïef – of bewuste – zakelijke verbanden had met Suntup. Hij confronteerde deze pijnlijke erfenis later in de pers, naar aanleiding van Guido Joris’ artikel in Joods Actueel (dec 2009) (gis.limburg.be).
Onbehagen speelde mee: de fabriek werd tijdelijk beheerd door Duchateau na Egons deportatie — controversieel in een lokale samenleving waar de VNV-partij actief was.
🧩 Samenvattende tijdlijn
| Jaar | Gebeurtenis |
|---|---|
| 1902 | Geboren in Amsterdam |
| 1932 | Vestiging in Sint‑Truiden; overname gloeilampenfabriek |
| 1940 | Registratie in Jodenregister; fabriek onder druk |
| 1941 | Vorming nv Atlas-Bayram; Egon nog actief |
| 7 okt 1942 | Gewelddadige arrestatie in fabriek |
| 10 okt 1942 | Deportatie met transport XIII/314 |
| 12 okt 1942 | Aankomst Auschwitz (vermoedelijk overlijdensdatum) |
| 2012 | Struikelsteen geplaatst |
\
Belangrijk historisch en menselijk belang
Egon Suntup staat symbool voor het lot van talloze joodse industriëlen die tijdens WOII in België werden ontworteld. Zijn verhaal combineert ondernemerslust, discriminerende nazimachine, persoonlijke moed en tragiek in een lokale context — versterkt door getuigenissen én decennialange familiecontroverse.
Afsluitende reflectie
Waarom geen vlucht? Zijn dagelijkse routine naar het werk was zijn laatste daad van menselijke vastberadenheid; of verlamd door angst, koos hij ervoor niet op de vlucht te slaan.
Egon ‘Elchanan’ Suntup’s leven weerspiegelt de veerkracht van een joodse ingenieur en ondernemer, die in de razernij van WOII werd omgezet in tragisch slachtofferschap. Zijn verhaal verdient een plek in de geschiedenis en blijft belangwekkend, niet alleen voor Sint‑Truiden, maar als universeel monument tegen onmenselijkheid en vergetelheid.
