Grisar, Bartholomeus, geneesheer

Sint-Truiden 17.03.1800   Hasselt 01.08.1885  ongehuwd 

Zoon van heel- en vroedmeester Bernard (+1830) en Marie Elisabeth Swaenen. Kleinzoon van geneesheer Jean-François uit Jeuk. Broer van apotheker Hubert Antoine , geneesheer Jean-Victor en leerlooiers Guillaume en Pierre Bernard.  

Ouders in 1801 naar Hasselt. Gynaecoloog  erkend Maastricht 1827. Opvolger vader bij hospitalen en weldadigheidsbureau Hasselt. Geneesheer universiteit Luik 1832. Lesgever Provinciale Vroedvrouwenschool. Onderkende en bestreed kraamkoorts als infectiegevaar. Eerste keizersnede onder etherverdoving Hasselt 1847. Gehuldigde aanpak choleraepidemie 1848 met collega Antoine Bamps. 

Artikels in Bulletin de l’Académie de medicine, 1864. Collega van dokter Louis Willems 1856. Jurylid Assisenhof Limburg. Kortstraat, waar zussen specerijwinkel hadden. Lid Sint-Vincentiusgenootschap, Société Royale de Musique et de Rhétorique en rederijkerskamer De Roode Roos. Uitspraak bij moeilijke bevalling: ‘t’ zal wel kieme, zee den aa Grisar’


Bidprentje van vader Bernard

Begraven op het oud kerkhof Hasselt.

Publ.: Observations relatives à la fièvre puerpérale épidémique, in Bulletin de l’Académie royale de médecine de Belgique, 2de reeks, 7, 1864, p. 585-590.
Info: Erfgoedcel Hasselt, Hasel.
Lit.: Bibliographie nationale, 2, Brussel: P. Weissenbruch, 1892, p. 175; JORISSEN; Dr. Willy CEYSSENS, Dokter Bartholomé Grisar. De vergeten Hasseltse dr. Semmelweis, Hasselt, 2006.
ONTDEKKING VAN DE DAG

Het (ver)zoenkruis in Groot-Gelmen

Na een ongeval of moord plaatsen familie of kennissen vaak ter plekke een gedenkteken. Zogenaamde moordkruisen zijn al eeuwen bekend. Een bijzonder, zeldzaam kruis is een 'zoenkruis', opgericht door de partij van de moordenaar als verzoening met de familie van het slachtoffer. In Groot-Gelmen leunt er zo eentje nog tegen de kerkhofmuur:

Dit + staet ter memorie
van Jan Morbiers soon van
Leonard(us) Morbier(s) en Margareta
Bartole(yns) die van leve ter
doot bracht is deur Gysen
Vasoens, a(nno) 1643 ten 30 july
bidt voor
die ziele

In de zomer van 1643 werd Jan, de zoon van oud-schepen Leonard Morbiers, gedood door zijn dorpsgenoot Gijs Vasoens in Groot-Gelmen. De omstandigheden kennen we niet. Wel bleef een verslag bewaard van de bemiddelingsvergadering in herberg Het Klaverblad in Sint-Truiden. De twee broers van de moordenaar vroegen deze verzoening voor twee 'goede mannen', zijnde juristen-schepen van de stad. Notaris Van Nuyst stelde het contract op. Onder meer de vader van het slachtoffer, diens schoonzoon als secretaris van de rechtbank Gelinden en Christina Steukers, de moeder van de moordenaar, waren aanwezig. Die laatste nam de vergiffenis aan die vader Morbiers schonk aan moordenaar Gijs. 


Het kruis in maaskalksteen, met de ondergrondse voet

De moordenaar, zelf dus niet aanwezig, moest onmiddellijk 150 gulden laten betalen voor kosten van begrafenis en andere, en een jaarlijkse rente van 6 gulden voor een jaarmis, op een stuk akker.  Gijs moest binnen het jaar een stenen kruis oprichten op het plaatselijke kerkhof van 3,5 voet boven de aarde en met daarin de naam van Jan en zijn sterfdatum gekapt. Aan de armen van Groot-Gelmen zou hij 8 vaten koren geven en gebakken brood. Het brood was uit te delen in de week van de Sint-Maartenkermis, patroon van de parochie. De moeder van de moordenaar kreeg van de vader van het slachtoffer 3 vaten koren. Waarschijnlijk was ze onbemiddeld?
Alle notaris- en verteerkosten in het Klaverblad zijn voor rekening van Gijs of Gijsbrecht voluit, die een contactverbod van drie jaar krijgt met de kinderen en bloedverwanten van de vermoorde Jan. 

We schenken hier en nu nog altijd aandacht aan de vermoorde Jan. Wat bewijst dat deze eeuwenoude vorm van verzoening werkt. 




Jacques BROUWERS, Een zoenkruis te Groot-Gelmen, in Limburg, jg. 52, 1973, p. 61-68; Willem DRIESEN en Roger HAUBRECHTS, Groot-Gelmen via Helshoven. Wandeling, in Sint-Truiden, NATUURlijk een monument. Open Monumentendag Vlaanderen, Sint-Truiden: stadsbestuur, 2004, p. 104-109 en 111; Lambert BAREE te Groot-Gelmen, website home.scarlet.be/hetoudelandvanluik/, pagina Groot-Gelmen, 2019 raadpleging. 

Lees meer