Joris Vriamont

Joris ‘Vrijemond’,
wasserijzoon uit de Zoutstraat

In de jaren twintig schreef hij amper honderdvijftig bladzijden vol. Vooral voor zijn vrienden. Door de ondeugende taal met ‘vulven’ en andere was Vriamonts proza immers niet gepast voor het grote publiek. Zijn romanfiguur Tabarijn beweerde: ‘Men heeft immer de auto en de echtgenote van een vriend te zijner beschikking’. Toen was dat nog ongehoorde taal, de lezer van Brusselmans en Co is intussen wel meer gewoon. Die libertijnse, spottende ideeën waren door de jonge Vriamont op papier gezet toen hij in Brussel als muziekleraar en concertorganisator, maar vooral als pianoverkoper aan de kost kwam. Geld was er om uit te geven. Zijn dagen waren gevuld ‘met dartelen, koppelen, trippen, pijpen rn lampetten, kortom in de primauteit van de geest. En daarmee basta’. Hij omringde zich in zijn stamcafé ‘Le Roy d’Espagne’ op de Brusselse Grote Markt met beroemde vrienden. Zo prees August Vermeylen hem als ‘Vriend Vrijemond’ en bleven bijna tweehonderd brieven aan Stijn Streuvels bewaard.

Vriamonts hoofdwerk is zeker ‘De Exploten van Tabarijn’. Een heidense schelm vertelt na een jachtpartij aan zijn maten hoe hij als circusacrobaat, vatenspoeler in een taverne, papierarbeider in Bagdad en koning van een kannibalenstam fantastische dingen en vrouwen meemaakte. Een beetje baron Von Münchausen en Candide van Voltaire tegelijk.




Joris – eigenlijk Georges – leefde tussen 1896 (Lincent) en 1961 (Brussel). Zijn vader nam in 1904 de wasserij-ververij van zijn vrouws familie Neys-Ingenbleeck over. Later was daar de fietsenwinkel Pirard. Sint-Truiden, zo schreef Vriamont, was één der mooiste steden van het land. Joris haalde hier zijn onderwijzersdiploma en volgde les bij Robert Mouling in de Stedelijke Muziekacademie. In 1916 verliet hij Sint-Truiden voor Waterloo. 




Publ.: Sebbedee, ’s-Gravenhage: z.n., 1926, novelle; De exploten van Tabarijn, Maastricht: A.A.M. Stols, 1927, novelle, heruitgave Leuven: Kritak, 1994; Sabbat, De Bezige Bij, z.p., 1945, novelle; December, overdruk uit De Vlaamse Gids, Brussel, 1950, novelle; (vert.) Poèmes en prose de Karel van de Woestyne, Brussel: Editions “un coup de dés”…, 1956



Zijn verzameld werk is in 1994 bij Kritak heruitgegeven en het jaar daarop kreeg Vriamont dank zij het tijdschrift Appel zijn gedenkplaat in de Zoutstraat. Voor meer info kan je terecht in een artikel door de onvolprezen romanist Guido Wulms (+), die systematisch alle Sint-Truidense schrijvers bestudeerde, en in aflevering 44, september 2000, van de Limburgse Monografieën, door germanist Frans Van Campenhout.

Foto van Joris Vriamont (r.) met August Vermeylen (l.) in 1944


Gedenkplaat 1995 in de Zoutstraat, intussen bewaard in de stedelijke bibliotheek




ONTDEKKING VAN DE DAG

Onze vierde toren staat in Mechelen

De stad Mechelen groeide bij de Dijle en lag in de middeleeuwen dus op de vaarroute tussen Zoutleeuw en Antwerpen in het hertogdom Brabant. De abdij van Sint-Truiden had er ooit haar ambassade.

Het Groen Waterke, een vliet aan de Ankerbrug in de schaduw van de Sint-Romboutskathedraal, is het meest schilderachtige plekje van de stad om te fotograferen. Vlakbij liggen de vluchthuizen van belangrijke abdijen: Affligem, Tongerlo en Sint-Truiden. In de woelige 16de eeuw, toen protestanten in de Nederlanden rebelleerden, hielden de abdijen van het platteland graag een pied-à-terre binnen de veilige wallen van een stad. Die ‘refuge’ was ooit nuttig voor lobbywerk in vredestijd. Zeker in Mechelen, toen zowat de hoofdstad van de Nederlanden.

Ook in Sint-Truiden zochten abdijen en kloosters van de verre omgeving hun toevlucht. We kennen nu vooral nog de refuges van Averbode (Ursulinen) en Herkenrode (vroeger de ‘Broeders’ in de Schepen Dejonghstraat). Jozef Smeesters somt er in de catalogus ‘18de eeuw’ bij de Trudofeesten 1993 nog een hele reeks andere op. De refugie van de vrouwenabdij van Nonnemielen werd later legerkazerne en verdween voor het administratief centrum. De praktijk van zo’n vluchthuis vinden we bijvoorbeeld in het archief van de Zepperse begaarden. Die hadden hun toevluchtwoning in de Gangelofparochie. Ze verhuurden het in 1678 aan een edelman uit Aalst, met last om in oorlogstijd plaats te ruimen. De pachter van de kloosterhoeve kreeg in zijn contract de verplichting om in woelige tijden alle meubels naar Sint-Truiden te voeren. Hij kreeg daarvoor kost en drank. Ook het kloostergraan, waardevast kapitaal, werd altijd naar de zolder in de veilig omwalde stad gereden. Na het ontmantelen van de wallen en poorten in 1675 op bevel van de Franse zonnekoning lag het stadscentrum wel open en bloot.

De Truiense abt Joris Sarens was geboren in Mechelen in 1477. Zijn broer, kanunnik Willem, liet rond 1540 in zijn vaderstad een prachtig gebouw met traptorentje en drie vleugels rond een binnenplaats metselen. Een combinatie van roze baksteen met witte kalkzandsteen. Enkele jaren later erfden broer Joris en de abdij van Sint-Truiden het pand. In 1611 kwam het in louter Mechelse privéhanden. Een stoute Mechelse bron schrijft de verkoop toe aan het geldgebrek van onze abdij, geplaagd door de Opstand in de Nederlanden en Luik.

De ranke traptoren is alleen onderaan nuttig, de rest is pure pronk en status. Wel een boeiende, hoge uitkijkpost in een tijd toen de mensen niet vlogen. Je kan het best vergelijken met het Antwerps torentje in het stadskwartier te Bokrijk. Het beschermde gebouw, lange tijd archief van het aartsbisdom, is in 2000 op kosten van de provincie Antwerpen schitterend gerestaureerd. Het doet onder meer dienst als conferentieplek voor de Belgische bisschoppenraad. De Antwerpse deputatie gaf bij de restauratie een glossy brochure uit in 2000. 


Lees: Linda VAN LANGENDONCK, Monnikenwerk- en engelengeduld: geschiedenis en restauratie van de voormalige refuge van Sint-Truiden te Mechelen, Antwerpen: Provincie Antwerpen Dienst Kunstpatrimonium, 2000.


Lees meer