De bokkenrijders


De bokkenrijders 

Dat waren rovers die actief waren omstreeks 1700. De rovers, die hoofdzakelijk in Wellen verbleven, reden rond op een bok die de incarnatie van de duivel was. In 1773 heeft de drossaard van Alken de bokkenrijders laten executeren in de Bonderkuil. Vijf van de rovers werden levend verbrand. De bokkenrijders hadden brandbrieven geschreven en ze hadden de kerk van Brustem geplunderd. In café 'de Plöm' (de Pluim?) gooiden de bokkenrijders Heilige Hosties in de soep, die ze daarna door de hond lieten opdrinken. De cafébazin werd geradbraakt en verloor haar hand.

de bokkerêders was een bende rond 1700, bê de Succession d’Espagne; hun hoefdkwartier was te Welle; men zei toen da ze op nen bok reien en da da de duivel was; Welle hing af van de prinsen van Munsterdingen; de drossaert van Alken zat achter de bende; in 1773 was er e proces van en heeft den drossaert ze doen executeiren; moerden hebbe ze ni begôn, mo wel brandbrieve geschreive; ze werden in de bonderköl geëxecuteird omda ze de kerk van Brustem hadden ôngevalle; 24 kreigen de garot en 5 werden levend verbrand. Sommige bokkerêders schende de hêlig hosties; in het cafeike "De Plöm" kwôme ze bêien en dô smeite ze de geconsacreirde hosties in de soep; en da deide ze duir den hond opete; de bozinne van de cafei kreig de hand af en werd geradbraakt.

Opgetekend door A. Abeels, Leuven, 1965 in Gelinden

De bokkenrijders waren schelmen die de vrijers 's nachts tegenhielden.

de bokkerêers, da wôre schelme di oech ’s nachs ophâvde as ge ging caresseire.

Opgetekend door A. Abeels, Leuven, 1965 in Ordingen

ONTDEKKING VAN DE DAG

Een marmeren buste voor de oud-burgemeester

Clement Cartuyvels  was de zoon van een zeepfabrikant op de Grote Markt en neefje van burgemeester Guillaume Vanvinckenroy . Hij droeg zelf de sjerp tussen 1899 en 1921. Op zijn CV lezen we: advocaat, bankier, provincieraadslid, gedeputeerde, vrederechter, gemeenteraadslid, volksvertegenwoordiger, senator, voorzitter Sint-Vincentiusgenootschap, derdeordeling en katholiek. Hij maakte de Belle Epoque in zijn stad mee: vernederlandsing van het bestuur, aanleg tramlijnen, riolering, waterleiding, bouw slachthuis, provinciale 'expositie' in 1907. Maar Clément moest ook de schok van de Duitse inval meemaken. Zijn zoon Paul, majoor van de Burgerwacht, verdween een jaar in Duitse kampen en hijzelf werd het laatste jaar van de oorlog uit zijn ambt ontheven. Clément woonde in de Capucijnenstraat in een herenhuis, later omgebouwd tot Sint-Annakliniek. 



De bank Cartuyvels:



Clément stierf op zijn kasteeltje in Verlaine en kreeg, behalve een straatnaam (de vroegere Capucijnen- en Coemansstraat) in 1921, ook een marmeren borstbeeld. Toen zijn zoon notaris Paul Cartuyvels  in 1927 zelf burgemeester werd, kreeg hij van zijn makkers oud-burgerwachten een ontwerptekening voor een borstbeeld van zijn papa cadeau. De ontwerper was niemand minder van Victor de Haen uit het Brusselse, die ook de wedstrijd had gewonnen voor het monument voor de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog op Sint-Marten. Op kosten van het stadsbestuur werd de buste in marmer uitgevoerd en prijkte voortaan in het stadhuis. Momenteel in erfgoeddepot bij de Zusters Ursulinen. Vermits het beeld postuum werd getekend, herken je duidelijk de pose op het bidprentje van Clément Cartuyvels. Op zijn linkerschouder liet de beeldhouwer van het witte marmer zijn naam in sierlijke letters na. 







Lees: 
Wie was wie in Sint-Truiden?, Sint-Truiden: Stedelijke openbare bibliotheek, 2011, p. 39 en 43-45.

Lees meer